Neredeyse tüm canlılar, genlerini bir sonraki nesile aktarmak için üremeye devam eder. Temel içgüdülerden biri olan üreme, genellikle canlının hayatta kaldığı ana kadar devam eder ancak balinalarda durum böyle değil.
Hayvanlar aleminde menopoz, oldukça nadir görülen bir durum. Vahşi yaşamda menopozdan sonra canlının hayatı son bulurken, bazı balinalar belirli bir yaştan sonra menopoza girip üremeyi durduruyor ama yaşamaya devam ediyor.
Bazı balinaların menopoza girmesi, evrimsel sürecin dışında belirli bir içgüdüden geliyor.
Tüm balinalar değil, yalnızca kısa yüzgeçli pilot balinaları, sahte katil balinalar, katil balinalar, deniz gergedanları ve belugalar olmak üzere beş dişli balina türü menopoza giriyor. Bu türler, diğer balinalara göre ortalama 40 yıl daha uzun yaşıyor. Aynı zamanda kendi türlerindeki erkek balinalardan da daha uzun yaşıyorlar.
Evrimsel sürece baktığımızda hayvanlar aleminde menopoza giren türler, doğal olarak üreme yetilerini kaybettikleri için çok uzun yaşamıyorlar. Ancak 40 yıl daha yaşayan balinalara baktıklarında bilim insanları, bu durumun balinalarda değişimediğini gördüler ve onlar için iyice merak konusu oldu.
Bu balinaların menopoza girmesi ise oldukça stratejik. Neden mi?
Saydığımız balina türleri, üreme süreçlerini kısaltıp yaşama sürelerini olabildiğince uzatıyorlar. Bunun sebebi ise kendi aile üyelerine daha iyi bakabilmek ve tehlikeden korumak istemeleri aslında.
Yani bir balina, üreme sürecini durdurup diğer üyelerle daha çok zaman geçirmek istiyor. Herhangi bir tehlike durumunda onları savunabilmek, koruyup kollamak ve yeniden doğurmak yerine mevcut yavruları ile ilgilenmek istiyor. Annelik içgüdüsü işte.
Üstelik bir dişi balina, diğer aile üyeleri ile aynı anda hamile kalmamaya özen gösteriyor.
Hayvanlar aleminde genel bir rekabet söz konusu oluyor. Bir anne balina, kendi yavrusu ile aynı anda üreyebilir ve aynı grupta yaşayabilir. Bu durum, balinaların ailesi ile beraber aynı kaynaklar için rekabet hâlinde olduğunu gösteriyor. Çünkü her ne kadar kendi yavrusu olsa da, kendisi için de avlanmak zorunda kalıyor.
‘Büyükanne Hipotezi’ne göre balinalar, menopoza girerek bu rekabetin önüne geçiyor. Yani bir balina, doğuracağı yeni yavrusu ile ilgilenmek yerine büyük yavrular ile daha çok zaman geçiriyor. Onlarla ilgilenerek hayatta kalmalarını sağlıyor ve genlerini aktarma konusunda kolaylık yaşıyor diyebiliriz.
Şempanzeler de menopoza giriyor ama vahşi yaşamda en dikkat çeken tür, balinalar oldu.
Bilim insanları, şempanzelerin de menopoza girebildiklerini ve üreme yaşlarının çok ötesinde yaşayabildiklerini açıkladı. Şempanzeler ve insanlar dışında da balinaların menopoza girme sebebinin evrimsel süreç dışında kulağa duygusal gelmesi, oldukça şaşırtıcı.
Bu çalışmalar, aynı dünyayı paylaştığımız hayvanlarla ortak yönlerimizi görmemize yardımcı oluyor. Her ne kadar günlük hayatımızın bir parçası olmasa da balinalar, insanlarla sahip olduğu bu ortak özellik ile bilim insanlarını oldukça heyecanlandırmış durumda. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
İlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz:
